Astronauta Frank Borman, dowódca pierwszej misji Apollo na Księżyc, zmarł w wieku 95 lat

Zmarł astronauta Frank Borman, który w Boże Narodzenie 1968 r. dowodził historyczną misją Apollo 8, która okrążyła Księżyc 10 razy i utorowała drogę do lądowania na Księżycu w następnym roku. Miał 95 lat.

Według NASA Borman zmarł we wtorek w Billings w stanie Montana.

Borman kierował także borykającymi się z problemami Eastern Airlines w latach 70. i na początku 80., po opuszczeniu zespołu astronautów.

Ale najbardziej znany jest ze swoich obowiązków w NASA. On i jego załoga, James Lovell i William Anders, byli pierwszą misją Apollo, która poleciała na Księżyc i zobaczyła Ziemię jako odległą kulę w kosmosie.

„Dziś wspominamy jednego z najlepszych astronautów NASA. Astronauta Frank Borman był prawdziwym amerykańskim bohaterem” – oznajmił w czwartkowym oświadczeniu administrator NASA Bill Nelson. „Jego trwającą całe życie miłość do latania i eksploracji przebiła jedynie miłość do żony Susan”.

Trio Apollo 8 wystartowało z Cape Canaveral na Florydzie 21 grudnia 1968 roku i spędziło trzy dni w podróży na Księżyc, a w Wigilię Bożego Narodzenia wśliznęło się na orbitę Księżyca. Po 10 okrążeniach 24 i 25 grudnia wrócili do domu 27 grudnia.

W Wigilię Bożego Narodzenia astronauci czytali Księgę Rodzaju w transmisji na żywo ze statku kosmicznego: „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Ziemia była bezkształtna i pusta, a ciemność była na powierzchni ziemi. Głęboko.”

Borman zakończył transmisję słowami: „A załodze Apollo 8 życzymy dobrej nocy, powodzenia, wesołych Świąt i niech Bóg błogosławi was wszystkich, wszystkich na dobrej Ziemi”.

Lovell i Borman lecieli już wcześniej razem podczas dwutygodniowej misji Gemini 7, która wystartowała 4 grudnia 1965 roku, i na wysokości zaledwie 50 metrów odbyli pierwsze spotkanie na orbicie kosmicznej z Gemini 6.

„Gemini miało ciężką przejażdżkę” – Bormann powiedział Associated Press w 1998 r. „Było mniejsze niż przednie siedzenie Volkswagena. Przez to Apollo wyglądał jak bardzo zwodniczy luksusowy autobus wycieczkowy”.

Borman napisał w swojej książce „Countdown: A Biography”, że pierwotnie Apollo 8 miał okrążać Ziemię. Sukces misji Apollo 7 w październiku 1968 r., mającej na celu wykazanie niezawodności systemu podczas długotrwałych misji, skłonił NASA do podjęcia decyzji, że nadszedł czas, aby spróbować polecieć na Księżyc.

Borman powiedział jednak, że NASA zmieniła swój plan z innego powodu: agencja chciała przechytrzyć Rosjan. Bormann powiedział, że wierzy, że jedna orbita wystarczy.

„Moją główną troską podczas całej tej podróży było dotarcie tam przed Rosjanami i powrót do domu” – wyjaśnił Borman podczas wystąpienia w Chicago w 2017 r. „To było w moich oczach ogromne osiągnięcie”.

Anders wykonał kultowe zdjęcie na czwartej orbicie załogi Obraz „Wschód Ziemi”. Pokazuje Ziemię w kolorze niebieskim i białym wznoszącą się nad szarym księżycowym krajobrazem.

„Byliśmy pierwszymi ludźmi, którzy zobaczyli świat w jego majestatycznej całości, co było dla każdego z nas intensywnym przeżyciem emocjonalnym” – Boorman napisał o tym, jak Ziemia wygląda z daleka. „Nic sobie nie powiedzieliśmy, ale byłem pewien, że nasze myśli były identyczne – „o naszych rodzinach na tej obracającej się kuli. I może podzielę się inną moją myślą: to musi być to, co widzi Bóg.

Po NASA kariera lotnicza Bormana rozpoczęła się w 1970 roku, kiedy dołączył do Eastern Airlines, które były wówczas czwartą co do wielkości linią lotniczą w kraju. W końcu został prezesem i dyrektorem generalnym Eastern, a w 1976 roku został także przewodniczącym jej zarządu.

Kadencja Bormanna w firmie Eastern spowodowała gwałtowny wzrost cen paliwa i liberalizację przemysłu lotniczego przez rząd. Linia lotnicza stawała się coraz bardziej nierentowna, obciążona długiem i targana napięciami pracowniczymi. Zrezygnował w 1986 roku i przeniósł się do Las Cruces w Nowym Meksyku.

Bormann napisał w swojej autobiografii, że jego pasja do lotnictwa rozpoczęła się, gdy był nastolatkiem, kiedy wraz z ojcem składał modele samolotów. W wieku 15 lat Borman brał lekcje latania, a zaoszczędzone pieniądze wykorzystywał, pracując jako chłopiec z workami i pompując paliwo po szkole. Swój pierwszy samodzielny lot odbył po ośmiu godzinach podwójnego szkolenia. Kontynuował latanie aż do lat dziewięćdziesiątych.

Borman urodził się w Gary w stanie Indiana, ale dorastał w Tucson w Arizonie. Uczęszczał do Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych w West Point, gdzie w 1950 roku uzyskał tytuł licencjata. W tym samym roku Borman poślubił swoją ukochaną ze szkoły średniej, Susan Bugbee. Zmarła w 2021 roku.

Borman służył jako pilot myśliwca w Siłach Powietrznych Stanów Zjednoczonych, a po ukończeniu studiów był pilotem operacyjnym i instruktorem w West Point. W 1956 roku Borman przeniósł się z rodziną do Pasadeny w Kalifornii, gdzie uzyskał tytuł magistra inżynierii lotniczej w California Institute of Technology. W 1962 roku był jednym z dziewięciu pilotów testowych wybranych przez NASA do programu astronautycznego.

Otrzymał Honorowy Medal Kongresu Kosmicznego z rąk prezydenta Jimmy’ego Cartera.

W 1998 roku Burman wraz ze swoim synem Fredem założył ranczo dla bydła w Bighorn w stanie Montana. Oprócz Freda miał jeszcze jednego syna Edwina i ich rodziny.